نگاهی تحلیلی به باستان شناسی و جایگاه آن در ایران

حدود یک ونیم قرن پیش، چیزی به نام یا با مضمون باستانشناسی، در ایران وجود قابل ملاحظه ای نداشت امّا اکنون دارد. این شاخه از علوم انسانی، به عنوان یکی از پیامدهای نفوذ سیاسی اقتصادی جهان غرب در ایران ظاهر شد و پس از طی فراز و نشیب هایی، به وضعیت امروزی خود رسید؛ یعنی اکنون، باستانشناسی در سطوح مختلف جامع? ایران جایگاه خاصّی دارد. اما این یک سخن کلّی است، و اگر بر چشم انداز عمومی باستان شناسی در ایران نظر کنیم، ضرورت نقد را قویاً درک خواهیم کرد؛ که خود امری طبیعی است. از نظر رابطه با باستان شناسی و تلقی از این کلمه یا رشته و حرفه، امروزه چند سطح فرهنگی را می توان در ایران از هم تمیز داد: عام? مردم که بدن? اصلی جامعه را تشکیل می دهند؛ اقشار تحصیلکرده ولی غیر باستان شناس؛ سیاستمداران و ارباب رسانه، به ویژه رادیو و تلویزیون که نمایندگی نظام سیاسی را به عهده دارند، و بالاخره جامع? باستان شناسی ایران؛ شامل دانشجویان و اساتید باستان شناسی در دانشگاهها و افراد شاغل در این رشته. با توجه به شرایط عمومی فرهنگی، اجتماعی و تاریخی در ایران، پیش بینی می شود جایگاه باستان شناسی در بین این چهار قشر، واجد تفاوتها و تشابهات خاصی باشد که آگاهی از آنها می تواند برای باستان شناسان ایرانی و جامع? باستان شناسی ایران مفید، و در عین حال، هشداردهنده باشد.